Een onderzoek naar (gedrags)overlast in Woensel-Zuid en Eindhoven-Centrum en suggesties voor een verbeterde aanpak
De gemeente Eindhoven signaleert bij monde van ervaren professionals, ondernemers en burgers van de stadsdelen Eindhoven-Centrum en Woensel-Zuid een stijging van overlast. Maar wie gaat er deze verschillende vormen van lokale overlast schuil? Wat zijn hun achtergronden en beweegredenen? Waar en wanneer vinden deze vormen van overlast in de stadsdelen Woensel-Zuid en Centrum plaats? We hebben deze vragen beantwoord op basis van literatuuronderzoek, een kwantitatieve analyse van de geregistreerde sociale overlast (politiedata, Meldingen Openbare Ruimte en registraties van straatstewards) naast een kwalitatieve analyse van observaties en interviews met professionals, ondernemers en burgers. Een goede duiding van deze vragen is van belang om de ervaren overlast voor omwonenden, winkeliers en professionals tegen te gaan, maar ook om de situatie voor de mensen die overlast plegen waar mogelijk te verbeteren.
Aard
Uit de analyse van de politieregistraties over de periode 2021-2024 in de stadsdelen Eindhoven-Centrum en Woensel-Zuid blijkt dat 86% van de geregistreerde overlastincidenten vertegenwoordigd wordt door (1) overlast van verwarde of overspannen personen (30% van het totaal); (2) overlast van dak- en thuislozen (25% van het totaal); (3) overlast in verband met alcohol of drugs (18% van het totaal); (4) geluidshinder (overig) (13% van het totaal). De respondenten verwijzen concreet naar openbaar drank- en drugsgebruik, drugshandel, wildpoepen en -plassen, rondhangen, schreeuwen en agressief gedrag op straat en in winkels, prostitutie, wildslapen op bankjes en in parkeergarages, vervuiling op staat, bedelen, hard/asociaal rijgedrag en nog veel meer.
Ontwikkelingen
Over beide stadsdelen neemt het totale aantal overlastregistraties in de periode 2021-2024 licht af. In stadsdeel Centrum neemt het aantal overlastincidenten in deze periode toe terwijl Woensel-Zuid juist een dalende trend laat zien. De overlastplekken verplaatsen zich continu binnen beide stadsdelen met uitzondering van twee buurten in het Centrum (Binnenstad en Witte Dame) waar feitelijk continu sprake is van overlast.
Kenmerken overlastgevers
Het betreft vooral mannen (78%) en minder vrouwen (22%). Bijna drie van de vier overlastgevers hebben een Nederlandse nationaliteit. Overlastgevers uit de Midden – en Oost-Europese landen zijn met 14% de tweede grote herkomstregio. Bijna de helft van de overlastgevers staat in het politiesysteem geregistreerd als woonachtig in Eindhoven. Van een aanzienlijk deel van de overlastgevers is de woonplaats onbekend. Binnen de totale groep overlastgevers is ruim één op de tien te karakteriseren als veelpleger. Zij hebben meer dan tien politieregistraties, waarvan ten minste één in het afgelopen jaar. Zij blijken verantwoordelijk voor ruim de helft van alle overlastregistraties en bijna de helft van alle politieregistraties in Woensel-Zuid en Centrum. Onder de veelplegers bevinden zich in vergelijking met de incidentele overlastgever verhoudingsgewijs iets meer mannen dan vrouwen. Veelplegers zijn gemiddeld met 36,7 jaar ook ouder dan incidentele overlastgevers, die een gemiddelde leeftijd van 31,4 jaar hebben. De grootste groep veelplegers (62%) heeft de Nederlandse nationaliteit.
Oorzaken
Bestaansonzekerheid (arbeid, huisvesting, gezondheid) kan leiden tot serieuze mentale problemen, dakloosheid, verslaving en (overlevings)criminaliteit. Ontwikkelingen in de gezondheidszorg en een samenleving die in toenemende mate gericht is op individuele prestaties laat minder ruimte voor mensen die hier niet mee kunnen of willen omgaan. Situationele oorzaken zoals wachtlijsten bij de GGZ, te snel afgesloten dossiers waarbij de psychische problematiek onvoldoende is opgelost, afnemende overlasttolerantie en de mogelijk aanzuigende werking van de sociale voorzieningen als onderdeel van de Eindhovense aanpak, spelen hierbij ook een rol.
Aanpak
Niet alle ervaren overlast kan worden beheerst en opgelost. Het grootstedelijke karakter van Eindhoven is onlosmakelijk verbonden met gedrag dat als hinderlijk en overlastgevend wordt ervaren. Deze constatering vereist ook een adequaat verwachtingsmanagement vanuit de gemeente naar haar professionals en haar bewoners. Maar als overlast hardnekkig blijft, is ook actiebereidheid nodig om in die gevallen extra maatregelen in te zetten. De onderzoekers geven allerhande suggesties voor de aanpak.
Opdrachtgever
Gemeente Eindhoven
Auteurs
Richard Staring, Jos Kuppens, Christa Dinnissen, Marjolein Nillessen
Uitgave
Bureau Beke, 2025
Download
Overlast tegen het licht
