De echo van invloed
De serie Adolescence, er is al veel over geschreven. Toch wil ik er in deze column aandacht aan besteden. Voor degene die de serie nog niet hebben gezien: in vier afleveringen volg je de Engelse familie Miller, die op een dag wordt geshockeerd door de aanhouding van hun 13-jarige zoon Jamie. Hij wordt verdacht van de moord op Katie, een schoolgenootje van hem. De serie maakt een indrukwekkende verwijzing naar rolmodellen, waaronder op sociale media. Het deed mij denken aan wat ik in mijn werk tegenkom.
Een jongerenwerker vertelde laatst tijdens een interview dat veel jongeren die hij begeleidt in de ban raken van online rolmodellen. Hij sprak over de enorme invloed van types zoals Andrew Tate1. Adolescence laat datzelfde fenomeen zien: Jamie raakt beïnvloed door de manosphere op sociale media. De manosphere verwijst naar het online domein dat gedomineerd wordt door mannen en vaak antifeministische ideeën. Binnen deze ‘sphere’ worden verschillende levensstijlen gepromoot. Denk aan Men Going Their Own Way (MGTOW), waarbij mannen zich in elk opzicht onthouden van contact met vrouwen, of pick-up artists (PUA), waarbij verschillende technieken worden toegepast om potentieel ‘date-materiaal’ te kunnen verleiden. In Adolescence wordt verwezen naar de Red Pill Community. Deze community speelt in op onzekerheden van jonge jongens en bestaat uit racistische en misogynistische denkwijzen. Zoals ook in de serie kort aan bod komt, gaat deze community uit van de 80/20 theorie als het gaat over het daten van vrouwen. Kortgezegd stelt deze theorie dat een paar mannen (namelijk 20%) de meerderheid (80%) van de vrouwen krijgt. Via online content wordt jongens aangeleerd hoe ze tot deze 20 procent kunnen horen.
Eerder zag ik op TikTok filmpjes van ‘alfa-mannen’ die een bepaalde levensstijl aanprijzen. Eerlijk gezegd scrolde ik daar snel aan voorbij, maar na het kijken van de serie ben ik meer gaan letten op de inhoud van deze filmpjes. Na een aantal bekeken te hebben, is mijn for you-pagina vol met volwassen mannen die me vertellen hoe ‘ik’ als jonge man mijn leven behoor te leiden, als ik een échte man wil zijn. Rijk en succesvol, een die de mooiste vrouwen aan de haak slaat en de rest van de maatschappij ondergeschikt maak. Voor het vrouwelijk publiek zijn er zowel mannen als vrouwen die online laten zien hoe je als vrouw deze succesvolle mannen voor je kan winnen. Met uiterlijk, lichaamstaal en manipulatie. Daarbij valt het me op dat deze content gepaard gaat met hoe veel aanpassingen je – volgens hen – als vrouw moet doen aan je uiterlijk om de tactieken succesvol uit te kunnen voeren.
Het is mij inmiddels duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn van deze online rolmodellen in de praktijk, zoals ook in de serie naar voren komt. Zo hebben we vanuit ons onderzoeksbureau diverse onderzoeken gedaan naar jeugdcriminaliteit, waarbij ik met ((ex-)criminele) jongvolwassenen tussen 16 en 28 jaar heb gesproken. Dat doe ik nooit alleen, altijd samen met een mannelijke collega. We kiezen er bewust voor dat hij in eerste instantie het woord voert met deze jongeren. Velen die we spreken zijn namelijk (jonge) mannen. Over het algemeen reageren zij hetzelfde op mijn collega, maar wisselend op mij. Soms geven ze vluchtig antwoord op een vraag die ik stel, soms zijn ze extra geïnteresseerd, soms klapt een jongen dicht, of zegt hij zich juist makkelijker open te kunnen stellen naar vrouwen toe. Want die zijn ‘liever en zachtaardiger’. Of ‘zwakker en minder streng’. Niet mijn woorden, maar die van de jongens die we spraken.
Het is niet mijn bedoeling om de jonge mannen die we spraken af te schilderen als antifeministen; dat is namelijk zeker niet voor allen het geval. Door Adolesence ben ik mij alleen meer bewust geworden van het patroon wat ik zojuist heb beschreven, en de gevaren van online rolmodellen met een sterke zienswijze voor zowel jonge mannen als vrouwen. Het algoritme waar ik in eerdere columns al over sprak, is gerelateerd aan de invloed van deze rolmodellen. Om de patronen van invloed van dit soort online rolmodellen te kunnen doorbreken, is het nodig dat er andere zienswijzen aan het licht worden gebracht. Het volgen van mensen met verschillende meningen, uit verschillende omgevingen en het praten met mensen die anders denken dan jij is een basis om weg te blijven van zogenoemde online echokamers 2 zoals de manosphere. Zoals de serie onderschrijft: het is belangrijk ons bewust te zijn van de krachtige echo van invloed die sociale media op jongeren heeft.
Voor de geïnteresseerden:
Hoe influencers geweld tegen vrouwen normaliseren ‘Sterk worden in de gym en vrouwen domineren’ (KRO NCRV)
Andrew Tate: wat is de Red Pill beweging? (BNNVARA)
Deze heteromannen willen niks met vrouwen te maken hebben (VICE)
- Andrew Tate is een Brits-Amerikaanse influencer die voornamelijk bekend staat om zijn controversiële, vaak vrouwonvriendelijke uitspraken. Hij heeft een uitgesproken mening over mannelijkheid, succes en relaties en heeft miljoenen volgers op Instagram en miljarden views op TikTok. In 2022 werd hij samen met zijn broer (Tristan) opgepakt in Roemenië op verdenking van mensenhandel, witwaspraktijken, het leiden van een criminele organisatie en ontucht met minderjarigen. Deze zaken lopen nog. ↩︎
- Voor een uitgebreide uitleg over echokamers, zie: https://www.mediawijs.be/nl/artikels/wat-een-echokamer. ↩︎
Over deze column
Als onderzoekster richt ik me voornamelijk op jeugdcriminaliteit en de vraag waarom jongeren crimineel actief worden. Dat doe ik uiteraard ook online. Het doel van het professioneel online struinen? Meer inzicht krijgen in risicovolle elementen die sociale media meebrengen voor jongeren. Hiervoor begeef ik me bijvoorbeeld op Snapchat met een vrouwelijk nep-profiel. Op verschillende platforms bestudeer ik het online gedrag van mensen via participerende observatie. Daarbij beperk ik me tot het versturen of accepteren van vriendschapsverzoeken en stuur dus zelf geen foto’s of chatberichten.
